[tp_table id=3 /]
Tác Giả: Thích Pháp Trí
Tâm có nhiều đặc tính nhưng không ra ngoài hai loại là thiện và ác. Tâm thiện, nói theo đức Phật, là Chơn tâm hay Phật tính, là tinh tấn, từ bi, hỉ xả, vô ngã, vị tha…. Vì là thiện nên mỗi chúng ta phải xem nó như chính bản thân mình, mình phải có trách nhiệm bảo vệ. Còn tâm ác là tâm xấu xa, như lười biếng, xan tham, ganh ghét, ích kỉ, ngã mạn, hẹp hòi… Vậy đối với tâm ác, chúng ta cần phải thắng nó, vì nó vô cùng độc hại, như gai nhọn, như hố than hừng, như lửa dữ, như tên trộm, như giặc cướp, luôn làm hại ta. Và nguy hiểm hơn, đức Phật thường ví nó như một con ma: phiền não ma. Gai nhọn, than hừng, lửa dữ, tên trộm, giặc cướp… chúng chỉ hại mạng sống của ta trong một đời, còn ma, chúng làm hại mạng sống của ta trong nhiều đời. Ta muốn tìm đến ánh sáng thì chúng nhận chìm ta trong bóng tối. Ta muốn đi đường ngay thì chúng cứ dắt ta đi đường cong. Nói chung là chúng luôn kìm hãm sự tiến bộ của ta. Do vậy để thắng được ác tâm là một điều rất khó, nhưng ai đã thắng được thì chiến công của người đó rất oanh liệt. Lịch sử cũng đã từng chứng kiến nhiều gương tự chiến thắng mình của các bậc vĩ nhân, danh nhân như thế. Tôi chỉ kể ra đây một số tấm gương tiêu biểu mà tôi biết.
René Descartes.
Trước hết, tôi bắt đầu bằng gương tự chiến thắng mình của René Descartes. Tôi đến với Descartes bởi vì tôi thích những phát minh về lí thuyết trong ngành toán học của nhà bác học này. Ở đây, tôi nghĩ chúng ta cũng nên đề cập sơ qua về sự phát triển quan điểm toán học của Descartes để biết được nhà khoa học này đã tự chiến thắng mình như thế nào.
Trong toán học, chúng ta thường nói cộng (+) là thêm, không ai nói cộng là trừ (–). Nhưng khoa đại số thì ngược lại: cộng cũng là trừ, vì cộng với một số âm là trừ. Như thế là đã quá hay, nhưng còn đặc sắc hơn nữa: bình phương của một số âm vẫn bằng số dương, chuyện tưởng chừng như nghịch lí thì lại không nghịch lí. Như 5 2 = 25 và (–7)2 = 49, chẳng hạn.
Lúc này, số âm và số dương không còn đóng khung trong từng phạm trù đối lập mà đã hoán chuyển cho nhau: trong âm có dương, trong dương có âm. Descartes là người khởi xướng lí thuyết này. Ông đã đưa ra công thức y 2 = – 1. Con số ảo này khi mới ra đời, thật sự không ai tin cả. Bởi vì ai cũng nghĩ bình phương của một số dương phải là số dương, đằng này lại là số âm. Nhưng nhờ công thức y2 = – 1 mà Toán học đã giải quyết được quá nhiều vấn đề. Nghĩa là trong tập hợp những số R là số thật, nếu có một tập hợp số ảo hoàn chỉnh thì phương trình gì giải cũng được cả. Thí dụ: Δ = – 25. Nhờ có y 2 = – 1, nên ta có: –25 = y2 x 25, mà 25 là do một số 52 hoặc (–5) 2 . Như vậy, – 5 = y x 5 rồi tất cả bình phương [ – 25 = (5y)2 ]. Vậy Δ của nó không còn bị bó buộc mà vẫn tiếp tục giải được. Vì sao giải được? Là vì chúng do con người đặt ra nên chúng không có giới hạn. Chính ở điểm này mà tôi cho Descartes đã bắt gặp tư tưởng Bát-nhã “không tức sắc, sắc tức không” của đức Phật.
Thú thật, tôi vốn chẳng thích học toán và chẳng giỏi toán, nên ở đây tôi không dám nói nhiều về toán học. Tôi chỉ sơ lược khái niệm như thế để nói cái tài của nhà bác học Descartes là gì? Là trong khi không ai dám đặt thêm một số ảo thì chính ông lại đặt ra con số ảo đó. Như thế là ông đã thắng!
Nhà bác học Galilée
Descartes thắng như vậy, chúng ta đã nể phục lắm rồi. Nhưng trong ngành khoa học, có một người mà tôi nể phục nhất, đó là Galilée. Ông đã dám tuyên bố một sự thật mà con người trong thời đại ông đa phần trốn tránh và che đậy bởi sợ sự áp bức của Nhà thờ: giữa lúc ai cũng phải tin rằng trái đất là vuông và đứng yên, thì ông lại quả quyết, trái đất là tròn và quay quanh mặt trời.
Đối với lời tuyên bố của Galilée, chúng ta có thể chấp nhận hoặc không. Nhưng với Galilée, thấy được sự thật, tin vào cái thấy sự thật ấy rồi dám tuyên bố, đảm bảo, cũng như chịu trách nhiệm về cái thấy và niềm tin ấy, là ông đã tự thắng chính ông chứ chẳng phải ông muốn thắng đối với người nghe ông tuyên bố,
(Bấm vào trang số 4 bên dưới để tiếp tục)…
Tiếng Việt / Bài Viết / Thầy
